Άρθρο 380. Επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών και αυθαίρετων αλλαγών χρήσεων που διαπιστώνονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου

1. Οι αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετες αλλαγές χρήσης που διαπιστώνονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου και δεν έχουν νομίμως υπαχθεί σε διατάξεις περί αναστολής επιβολής κυρώσεων, κατεδαφίζονται υπό την επιφύλαξη των περιπτώσεων που εκδίδεται άδεια νομιμοποίησης και επιβάλλονται πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων, σύμφωνα με τις παρ. 2, 4, εξαιρουμένου του τελευταίου εδαφίου αυτής, 5 και 6 του άρθρου 381, ποινικές κυρώσεις σύμφωνα με την παρ. 8 του ιδίου άρθρου, υπό την επιφύλαξη της διάκρισης του άρθρου 366, περί πολεοδομικών παραβάσεων, καθώς και αναστολή της άδειας λειτουργίας, αν πρόκειται για χώρο άσκησης οικονομικής δραστηριότητας.
2. Κατ` εξαίρεση των ανωτέρω προστίμων:
α. αν ο ιδιοκτήτης, με υπεύθυνη δήλωση στην οικεία υπηρεσία δόμησης, ενημερώσει ότι θα προβεί αυτοβούλως στην κατεδάφιση - αποκατάσταση της αυθαιρεσίας, εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο, η υπηρεσία δόμησης ορίζει ελεγκτή δόμησης για τη διαπίστωση της κατεδάφισης και της αποκατάστασης της αυθαιρεσίας και επιβάλλεται πρόστιμο πεντακοσίων (500) ευρώ. Μετά τη διαπίστωση της κατεδάφισης, εφαρμόζεται η διαδικασία διαγραφής ανείσπρακτων βεβαιωθέντων προστίμων και αναστολής όλων των αναγκαστικών μέτρων εκτέλεσης και ποινικών διώξεων, σύμφωνα με το άρθρο 394. Εξαιρούνται πρόχειρες ή προσωρινές κατασκευές, καθώς και λυόμενες κατασκευές, των παρ. 75, 74 και 45 αντίστοιχα του άρθρου 197, για τις οποίες η διαδικασία οικειοθελούς κατεδάφισης/απομάκρυνσης εφαρμόζεται άπαξ στο ίδιο ακίνητο. Σε περίπτωση υποτροπής, επιβάλλονται κανονικά τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης,
β. αν ο ιδιοκτήτης προβεί εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών, από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο, σε νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, επιβάλλονται πρόστιμο ίσο με το είκοσι τοις εκατό (20%) του προστίμου ανέγερσης της έκθεσης αυτοψίας και πρόστιμο διατήρησης από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου, έως την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Σε κτίρια που διαθέτουν οικοδομική άδεια, λειτουργούν βιομηχανικές και βιοτεχνικές χρήσεις και έχει συντελεστεί υπέρβαση καθ` ύψος, μέχρι δύο (2) μέτρα, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το δέκα τοις εκατό (10%) του προστίμου ανέγερσης και διατήρησης.
3. Οι αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης σε ακίνητα της παρ. 1 κατεδαφίζονται και απομακρύνονται, αντίστοιχα, ως εξής:
α. άμεση κατεδάφιση αυθαιρέτου:
Για τα κτίσματα που εντοπίζονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου, κατά την ώρα που κατασκευάζονται αυθαίρετα (επ` αυτοφώρω) και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου, συντάσσεται, εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την αυτοψία, πρωτόκολλο κατεδάφισης, από τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο καταχωρίζεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα αυθαιρέτων, αποστέλλεται στον γραμματέα της αποκεντρωμένης διοίκησης και τοιχοκολλείται στο ακίνητο, από την αρμόδια αστυνομική αρχή.
Αν, εντός δέκα (10) ημερών, ο φερόμενος ιδιοκτήτης δεν προσκομίσει στοιχεία νομιμότητας της κατασκευής, συμπεριλαμβανομένης της άδειας νομιμοποίησης της αυθαίρετης κατασκευής, ο γραμματέας της αποκεντρωμένης διοίκησης συντάσσει πρακτικό κατεδάφισης, και το αυθαίρετο κατεδαφίζεται το αργότερο εντός ενός (1) μηνός από την παρέλευση της προθεσμίας των ως άνω δέκα (10) ημερών.
Αν βρεθούν μηχανικά μέσα, ιδίως οχήματα και δομικά μηχανήματα, ή άλλα υλικά, όπως ξυλότυπος και μεταλλότυπος, κατάσχονται και εκποιούνται μετά την έκδοση της σχετικής απόφασης από το αρμόδιο δικαστήριο, το οποίο ορίζει μεσεγγυούχο για τη φύλαξη των κατασχεμένων.
β. κατεδάφιση αυθαιρέτων με διαδικασία:
Η κατεδάφιση αυθαιρέτων ενεργείται ύστερα από απόφαση του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών που εκδίδεται μετά την οριστική απόφαση του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α., επί της ενδικοφανούς προσφυγής ή της άπρακτης παρόδου άσκησής της, αντίστοιχα.
Σε περίπτωση αδυναμίας εφαρμογής των αποφάσεων κατεδάφισης, λόγω της άρνησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων να εκτελέσουν τις σχετικές συμβάσεις, με απόφαση του γραμματέα της αποκεντρωμένης διοίκησης, επιβάλλεται πρόστιμο σε αυτές, ύψους από έξι χιλιάδες (6.000) έως δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, ανάλογα με το βάρος της παράβασης, βάσει της οποίας επιβάλλεται η κατεδάφιση. Οι Αστυνομικές Αρχές παρέχουν τη συνδρομή τους για την πραγματοποίηση της κατεδάφισης, εφόσον τους ζητηθεί. Ανάλογη υποχρέωση έχουν και οι λοιπές αρχές.
Κατά την κατεδάφιση του αυθαιρέτου μπορεί να παρίστανται αστυνομικά όργανα για την πρόληψη και καταστολή άδικων πράξεων. Αν η προσπέλαση στο αυθαίρετο εμποδίζεται για οποιονδήποτε λόγο, ζητείται η συνδρομή της εισαγγελικής αρχής. Αν απαιτείται απομάκρυνση των ενοίκων, αυτή γίνεται από αστυνομικά όργανα, η δε εκκένωση του αυθαιρέτου γίνεται από το συνεργείο κατεδάφισης. Οι ενδιαφερόμενοι έχουν δικαίωμα να εκκενώσουν μόνοι τους το αυθαίρετο κτίσμα, πριν από την κατεδάφιση, εφόσον όμως η εκκένωση με πρωτοβουλία του ενδιαφερομένου δεν παρεμβάλλει εμπόδια στην κατεδάφιση.
Για τον τρόπο κατεδάφισης και τα μέσα που χρησιμοποιούνται, για τα υλικά κατεδάφισης, καθώς και για τη φύλαξη ή φθορά των παραρτημάτων και κινητών πραγμάτων του αυθαιρέτου δεν δημιουργείται καμιά ευθύνη του Δημοσίου, των οργάνων του ή των προστηθέντων προσώπων. Για τις κατεδαφίσεις συντάσσεται από τον επικεφαλής του συνεργείου σχετικό πρακτικό στο οποίο αναφέρονται και οι διαστάσεις του κτίσματος που κατεδαφίστηκε.
Ο κύριος του κτίσματος, το οποίο κρίνεται κατεδαφιστέο, βαρύνεται με τη δαπάνη κατεδάφισης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος χώρου. Το ποσό της δαπάνης των περ. α) και β) καταλογίζεται με απόφαση του γραμματέα της αποκεντρωμένης διοίκησης και εισπράττεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων.
4. Για τις περιπτώσεις που την 13η.04.2023 έχει πραγματοποιηθεί αυτοψία μικτού κλιμακίου ελέγχου κατά την ώρα που κατασκευάζονταν αυθαίρετα (επ` αυτοφώρω) και δεν έχει συνταχθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης από τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αυτό συντάσσεται εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την ανωτέρω ημερομηνία.
Αυθαίρετα μεταγενέστερα από τις 28.7.2011